LOUISE GLUCK – LITERACKI NOBEL 2020

Tegoroczną laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury została amerykańska poetka i eseistka, Louise Glück. I tu pochylam głowę ze wstydem i krępując się wyznaję, że wcześniej tej poetki nie znałem Być może lekkim usprawiedliwieniem dla mnie może być dużo głębsze zainteresowanie literaturą brytyjską oraz skupienie się na prozie podczas moich literackich poszukiwań.

77-letnia Louise Glück jest 11 przedstawicielką Stanów Zjednoczonych, która otrzymuje to zaszczytne wyróżnienie i dopiero trzecia kobietą z literackim noblem zza Oceanu. Wcześniej wyróżnienie to otrzymali: Sinclair Lewis w 1930 roku, a potem Eugene O’Neil, Pearl Buck (pierwsza kobieta), William Faulkner, Ernest Hemingway, John Steinback (to chyba trzy najważniejsze nazwiska w historii literatury amerykańskiej i Szwedzka Akademia Nobla wyróżniła twórców właśnie w takiej kolejności), Saul Bellow, Isaac Bashevis Singer, Toni Morrison (druga kobieta), Bob Dylan w 2016 roku i w 2020 Louise Glück. Poetka otrzymała nagrodę „za jej niepowtarzalny, poetycki głos, który surowym pięknem czyni indywidualne istnienie powszechnym”.

Można założyć, że Noblowska Akademia nie przepada za twórcami ze Stanów Zjednoczonych i nagroda dla Louise Glück jest pewnym zaskoczeniem. Od zdecydowanie zasłużonego Nobla dla Toni Morrison w 1993 roku, Amerykanie musieli czekać na kolejną nagrodę aż do 2016, kiedy to otrzymał ją wspaniały muzyk i poeta, Bob Dylan. Dla kontrastu dwanaście nagród powędrowało do twórców z drugiego najistotniejszego z punktu widzenia rozwoju literatury i kultury kraju anglojęzycznego, czyli Wielkiej Brytanii, a my – Polacy – doczekaliśmy się pięciu nagród, choć do literacko-kulturowych potęg nie należymy.

Poezja Louise Glück nie jest bardzo znana w naszym kraju, gdyż - z małymi wyjątkami - nie była tłumaczona. Przekładem twórczości poetki zajęła się polska wybitna poetka, Julia Hartwig, która w tomie „Dzikie brzoskwinie. Antologia poetek amerykańskich” z 2003 roku (przygotowanym, między innymi, ze Stanisławem Barańczakiem), zamieściła tłumaczenie trzech wierszy amerykańskiej autorki. Obecnie nad przekładami utworów poetki pracuje młoda polska tłumaczka Natalia Malek.

Z pojedynczych wierszy, do których dotarłem, oraz opisów medialnych Louise Glück jawi się jako poetka-humanistka. W centrum jej zainteresowania jest człowiek i jego egzystencjalny ból, stąd często obecny jest w twórczości motyw odchodzenia, śmierci, żalu. Pisze też o miłości, relacjach międzyludzkich, emocjach. Wyraźną inspiracją dla autorki jest jej życie, jest baczną obserwatorką, Poetka nie bawi się formą i językiem, wiersze są symboliczne i metaforyczne, ale Glück posługuje się stosunkowo prostym, bezpośrednim komunikatem.

Oto próbka poetyckiej twórczości Noblistki – wiersz „Czas” w przekładzie Julii Hartwig, który szczególnie sobie upodobałem. Ciekawe, czy twórczość tegorocznej laureatki literackiej Nagrody Nobla Was urzeknie? Czekam na komentarze.

Louise Gluck „Czas”

Zawsze było za dużo, potem za mało.

Dzieciństwo, choroba.

Obok łóżka miałam dzwonek –

Po drugiej stronie dzwonka była matka.

(…)

Byłam dzieckiem, żyjąc jakby w półśnie.

Byłam chora; otoczona opieką.

I żyłam w świecie ducha,

W świecie szarego deszczu,

Zagubionym, zapamiętanym.

I nagle pojawiło się słońce.

Poruszył się czas, choć niewiele go już pozostało.

I to co przeżywane stawało się zapamiętywanym,

A zapamiętywane przeżywanym.

Źródło: https://natemat.pl/322733,louise-gl-ck-wiersze-po-polsku-i-po-angielsku-nobel-2020-z-literatury#

Źródło zdjęcia: https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-54447291